مادربرد یکی از مهم ترین اجزای کامپیوتر است و تقریبا میتوان گفت حکم ستون فقرات سیستم را دارد. مادربرد نقطه اتصال بین قطعات یک سیستم مثل پردازنده، کارت گرافیک، حافظه و… میباشد و ارتباط بین آنها را فراهم میکند. انتخاب مادربرد مناسب علاوه بر اینکه باعث عملکرد خوب سیستم میشود، امکان ارتقا و سازگاری با قطعات مختلف را نیز فراهم میکند. خرید مادربرد کاری چالش برانگیز است؛ زیرا انواع و ویژگی های زیادی برای این قطعه وجود دارد. در ادامه عوامل مهمی که حین خرید مادربرد باید به آنها توجه شود را بررسی میکنیم.
عوامل مهم خرید مادربرد
برای خرید مادربرد مناسب، باید به عوامل زیادی را از سازگاری، عملکرد و قابلیت ارتقاء سیستم خود در نظر بگیرید. در ادامه، مهمترین عوامل را بررسی خواهیم کرد:
عوامل مهم | نکته مهم |
سوکت و چیپست | سازگاری با پردازنده و امکانات چیپست. |
فرمفاکتور | تطابق با کیس (ATX، Micro-ATX، Mini-ITX). |
رم (RAM) | تعداد اسلات، حداکثر ظرفیت و نوع رم (DDR4 یا DDR5). |
اسلاتهای PCIe | تعداد و نسل اسلاتها برای کارت گرافیک و تجهیزات دیگر. |
پورتها و اتصالات | USB، SATA، M.2، خروجی تصویری، شبکه Wi-Fi یا Ethernet. |
قابلیت اورکلاک | مناسب برای کاربران حرفهای و اورکلاکرها. |
کیفیت ساخت | هیتسینکها، VRM و طراحی مناسب برای دفع حرارت. |
قابلیت ارتقا | امکان اضافه کردن قطعات جدید در آینده. |
ظاهر و RGB | مناسب برای سیستمهای گیمینگ و زیبا. |
برند و گارانتی | انتخاب برندهای معتبر با پشتیبانی خوب. |
بودجه | بسته به نیاز و توان مالی، مدل مناسب را انتخاب کنید. |
1. سازگاری با CPU
راه اندازی سیستم به سازگاری مادربرد و پردازنده بستگی دارد پس اگر در فکر اسمبل کردن سیستم یا تعویض مادربرد سیستم خود هستید، حتما به این نکته توجه داشته باشید. برای آنکه بدانید مادربرد با CPU سازگار است یا نه باید سه مورد را بررسی کنید: سوکت پردازنده، چیپست مادربرد و توان پردازشی مادربرد.
سوکت پردازنده: محلی است که CPU به مادربرد متصل میشود. پردازنده ها سوکت های متفاوتی باهم دارند پس دقت کنید که سوکت مادربردی که میخرید دقیقا همان سوکت پردازنده را داشته باشد.
سوکتهای رایج برای پردازندههای اینتل:
- LGA 1200: برای نسلهای 10 و 11 اینتل.
- LGA 1700: برای نسلهای 12 و 13 اینتل.
- LGA 1151: برای نسلهای قدیمیتر (6 تا 9).
سوکتهای رایج برای پردازندههای AMD:
- AM4: رایجترین سوکت برای پردازندههای رایزن (Ryzen).
- AM5: نسل جدید سوکت AMD برای پردازندههای Ryzen 7000.
- TR4 و sTRX4: برای پردازندههای حرفهای AMD Threadripper.
2. ابعاد
ابعاد مادربرد یا فرم فاکتور (Form Factor) یکی از عوامل کلیدی است که در هنگام خرید مادربرد باید به آن توجه کرد. این موضوع علاوه بر اینکه باعث سازگاری مادربرد با کیس کامپیوتر میشود، بر امکانات، قابلیتها و قیمت مادربرد نیز تأثیر میگذارد. فرم فاکتورهای مختلفی برای مادربرد وجود دارد که نشان دهنده ابعاد و ساختار آن است:
- ATX (Advanced Technology eXtended): رایجترین فرم فاکتور برای مادربردهای دسکتاپ میباشد و معمولا دارای ابعاد 30.5*24.4 سانتیمتر است. این مادربرد برای کیس های متوسط و بزرگ و برای کابردهای گیمینگ و حرفه ای مناسب است. لازم به ذکر است که این مادربرد دارای اسلات های زیادی میباشد.
- Micro-ATX: این مادربرد از ATX کوچک تر و دارای اسلات های کمتر است؛ اما بازهم برای اکثر کاربردها مناسب است. میتوان آن را روی کیس های کوچک تر نیز نصب کرد. ابعاد این مادربرد تقریبا 24.4*24.4 سانتیمتر است و در کل برای کاربرانی که بودجه و فضای کمتری دارند مناسب است.
- Mini-ITX: این نوع مادربرد بسیار کوچک است و تنها یک اسلات PCIe و تعداد محدودی اسلات RAM میباشد. ابعاد آن 17*17 سانتیمتر و برای کاربرد های ساده و خانگی مناسب است. این مادربرد را میتوان روی کیس های کوچک و کم مصرف نصب کرد.
- E-ATX (Extended ATX): این نوع مادبردها از نوع ATX بزرگ تر هستند و ابعادی حدود 30.5*27 سانتیمتر یا بیشتر دارند. این مادربردها به کیس های بسیار بزرگ برای نصب شدن نیاز دارند و برای کاربردهای حرفهای و ورکاستیشن مناسب هستند.
انتخاب فرم فاکتور به کاربرد شما بستگی دارد. اگر آن را برای گیمینگ و کارهای سنگین نیاز دارید، بهتر است ATX یا E-ATX را انتخاب کنید و اگر فضای محدودی دارید، مادربردهای Micro-ATX یا Mini-ITX گزینههای بهتری هستند.
بیشتر بخوانید: دستگاه های الکترونیکی بخش مهمی از زندگی امروزه هستند و قطعا تمیز نگه داشتن آنها مسئله با اهمیتی است. از آنجایی که این دستگاه انواع مختلفی دارند و هر کدام شامل قسمت های متفاوتی میباشند، راه های متفاوتی نیز برای تمیز کردن آنها وجود دارد. در مقاله “روشهای ضدعفونی کردن موبایل، لپ تاپ و ساعت هوشمند” بهترین راه های ضدعفونی کردن دستگاه های الکترونیکی را بررسی خواهیم کرد.
3. تعداد و نوع اسلات ها
تعداد و نوع اسلات های مادربرد نقش مهمی در تعیین قابلیت ها و انعطاف پذیری سیستم ایفا میکند.اسلات ها امکان اتصال قطعات محتلف به مادربرد را مشخص میکند و نوع آنها تعیین میکند که چه سخت افزار با چه عملکردی را میتوانید به مادربرد متصل کنید. در ادامه انواع مختلف اسلات ها را توضیح خواهیم داد.
- اسلاتهای RAM (حافظه موقت): این اسلات مشخص میکند که چه تعداد و چه نوع RAM را میتوانید به مادربرد متصل کنید. مادربردهای میان رده معمولا 2 یا 4 اسلات دارند در حالی که مادربردهای حرفهای ممکن است 8 اسلات داشته باشند. اگر در آینده قصد ارتقاء مادربرد را دارید، بهتر است مادربردی با تعداد اسلات های بیشتر را انتخاب کنید.
- اسلاتهای PCIe (Peripheral Component Interconnect Express): این اسلات برای اتصال قطعاتی مثل کارت گرافیک، کارت صدا، کارت شبکه و SSDهای NVMe استفاده میشود. نسخه این اسلات (مثلا PCIe 3.0، 4.0 و یا 5.0) سرعت انتقالداده و عملکرد قطعه را تعیین میکند. اگر از مادربرد برای گیمینگ استفاده میکنید، باید حداقل یک اسلات PCIe x16 برای کارت گرافیک داشته باشد و برای سیستمهای چندکاره (مانند ماینینگ یا ورکاستیشن) مادربردی با اسلاتهای PCIe اضافی و متنوع ضروری است.
- اسلاتهای ذخیرهسازی (SATA و M.2): اسلاتهای SATA برای اتصال هارد دیسک (HDD) و درایوهای SSD قدیمی و اسلاتهای M.2 برای SSD های NVMe و SATA جدید، که سرعت بیشتری ارائه میدهند، استفاده میشوند. اگر به ذخیره سازی با سرعت بالا نیاز دارید، مادربردی با حداقل دو اسلات M.2 تهیه کنید و اگر به دخیره سازی حجیم نیاز دارید، اسلات های SATA انتخاب بهتری برای شما هستند.
4. اتصالات و پورت ها
پورتها نقاط اتصالی هستند که معمولاً در قسمت بیرونی مادربرد (پنل پشتی) قرار دارند و ارتباط بین دستگاههای خارجی به سیستم را فراهم میکنند. تعداد، نوع و نسخه پورتها میتوانند تاثیر بسزایی بر قابلیتها، کاربردپذیری و حتی کارایی سیستم بگذارند. پورت های مادربرد را میتوان به دو دسته پورت های داخلی و پورت های خارجی تقسیم کرد. پورتهای SATA، اسلاتهای M.2 و اتصالات فن و خنککننده جزو پورت های داخلی و پورتهای USB، پورت شبکه (Ethernet)، پورتهای صوتی (Audio Ports) و پورتهای تصویر (Display Ports) جزو پورت های خارجی مادربرد هستند. با توجه به کاربردی که مادربرد برای شما دارد، باید محصولی را انتخاب کنید که پورت های مورد نظرتان را دارا باشد.
5. پشتیبانی از اورکلاک
هدف از اورکلاک بهبود عملکرد سیستم بدون نیاز به ارتقا سختافزار است. اگر قصد اورکلاک کردن سیستم خود را دارید، باید هنگام خرید مادربرد به ویژگیهایی خاص توجه کنید که از این فرآیند پشتیبانی کنند.
- برای اورکلاکینگ پردازندههای اینتل، به مادربردی با چیپستهایی مانند Z-series (مثلاً Z590 یا Z790) نیاز دارید. این چیپستها قابلیت تنظیم و کنترل عملکرد پردازنده را در اختیارتان میگذارند. برای پردازندههای AMD، مادربردی با چیپستهای X-series (مثلاً X570 یا X670) یا B-series (مانند B550) معمولاً از اورکلاک پشتیبانی میکنند.
- مادربردهایی که برای اورکلاک حافظه طراحی شدهاند، معمولاً از پروفایلهای XMP (Extreme Memory Profile) پشتیبانی میکنند که به شما اجازه میدهند که سرعت و تایمینگهای حافظه را افزایش دهید. برای اورکلاک حافظه، باید مادربردی انتخاب کنید که از استاندارد DDR4 یا DDR5 با سرعتهای بالاتر پشتیبانی کند و امکان تنظیم دستی سرعت و زمانبندی حافظه را فراهم کند.
بیشتر بخوانید: نصب و استفاده از فنهای خنککننده کیس نه تنها عملکرد سیستم را بهبود میبخشد، بلکه به افزایش طول عمر قطعات و جلوگیری از مشکلات ناشی از گرمای بیش از حد کمک میکند. با مطالعه مقاله “آموزش مرحله به مرحله نصب فن کیس” میتوانید به راحتی از آسیب دیدن سیستم خود جلوگیری کنید.
6. جنس و کیفیت
برای خرید مادربرد مثل هر محصول دیگری بای به جنس و کیفیت آن نیز دقت کنید. PCB (Printed Circuit Board) یا مدار چاپی، اصلیترین قسمت ساختاری مادربرد است که تمام اجزای مادربرد روی آن قرار دارند. کیفیت و نوع مواد استفاده شده در ساخت این قسمت تأثیر زیادی بر پایداری و عمر مادربرد دارد. علاوه بر این قسمت باید به جنس مدار تغذیه (VRM) و خنککنندههای مادربرد و همچنین کیفیت کانکتورها و پورتها نیز دقت کنید.
در ساخت PCB استفاده از مواد با کیفیت بالا مانند فیبر شیشهای یا مواد با رسانایی بالا موجب افزایش دوام و عملکرد مادربرد میشود. مدار تغذیه یا VRM (Voltage Regulator Module) مسئول تأمین برق با کیفیت برای پردازنده و دیگر اجزا است. VRM با کیفیت معمولاً از ترانزیستورهای MOSFET با کیفیت بالا و کپاسیتورهای سرامیکی یا تراکم بالا استفاده میکند. پورتهای با کیفیت معمولاً از فلزات مقاوم مانند آلومینیوم ساخته شدهاند که در برابر آسیبهای فیزیکی مقاومتر هستند. این پورتها معمولاً در برابر خوردگی نیز مقاومترند همچنین برای جلوگیری از خوردگی و اکسید شدن، در مادربردهای با کیفیت از پورتهایی با تماس طلا یا نیکل استفاده میشود.
7. سیستم خنک کننده مادربرد
سیستم خنک کننده یکی از بخش های بسیار مهم هر سیستمی است که باعث جلوگیری از ایجاد گرمای بیش از حد و در نتیجه اختلال در عملکرد سیستم میشود. هنگام خرید مادربرد حتما به کیفیت سیستم خنک کننده دقت کنید چرا که قطعات متصل به مادربرد مثل کارت گرافیک یا پردازنده تحت فشار زیادی قرار میگیرند و در صورت گرم شدن ممکن است آسیب ببینند. خنک کننده های مادربرد دو نوع پسیو(غیرفعال) و فعال دارند.
- خنک کننده های پسیو: بدون استفاده از فن یا جریان هوا عمل میکنند. به عبارت دیگر، آنها بهصورت مستقیم حرارت تولید شده را جذب کرده و از طریق پخشکنندههای حرارت (Heat sinks) به محیط منتقل میکنند.
- خنک کننده های فعال: شامل فنها و سیستمهای خنککننده مایع هستند که برای جابجایی سریعتر حرارت و کاهش دما از جریان هوای پرقدرت یا مایع استفاده میکنند.
بطور کلی میتوان گفت که اگر از مادر برد برای سیستم های بدون اورکلاک استفاده میکنید میتوانید از خنک کننده های پسیو یا فن های پایه سیستم استفاده کنید ولی سیستم های اورکلاک یا گیمینگ حرارت بیشتری تولید میکنند در نتیجه به خنک کننده های فعال یا حتی خنک کننده های مایع نیاز دارند.
بیشتر بخوانید: امروزه حافظه های SSD یکی از مهم ترین قطعات در دنیای کامپیوتر و فناوری است که به دلیل سرعت بالا، دوام بیشتر و کاهش زمان تأخیر، جایگزین مناسبی برای هارد دیسکهای سنتی (HDD) شدهاند. با مطالعه مقاله “مقایسه و معرفی انواع SSD” بهترین قطعه را برای سیستم خود انتخاب کنید.
8. قابلیت ارتقاء
در بسیاری از مواقع نیاز داریم تا بعد از مدتی سیستم خود را ارتقاء دهیم تا عملکرد بهتری داشته باشد. بنابراین مهم است که مادربردی که خریداری میکنید قابلیت ارتقاء داشته باشد. برای اینکه از این قابلیت مطمئن شوید باید نکاتی مثل پشتیبانی از نسل های جدید پردازنده، پشتیبانی از حافظه بیشتر و سریعتر، پشتیبانی از کارت گرافیک قوی تر، پشتیبانی از ذخیره سازی سریعتر، پشتیبانی از خنک کننده های پیشرفته تر و وجود پورت ها و اتصالات اضافی را در نظر بگیرید.
9. برند و گارانتی
همانطور که احتمالا خودتان نیز میدانید خرید از برندهای معتبر راهی مطمئن برای خرید یک محصول اورجینال و باکیفیت است. برخی از بهترین برندهای مادربرد ASUS ،MSI ،Gigabyte ،ASRock و EVGA است. علاوه بر برند، گارنتی خوب نیز شرط مهمی در خرید است. بهتر است محصولی را بخرید که از برند معتبری باشد و دارای گارنتی و خدمات پس از فروش باشد.
10. بودجه
در نهایت میتوان گفت مهم ترین عامل در خرید هر محصولی میزان بودجه است. با توجه به مطالب گفته شده و کاربردی که مادربرد برای شما دارد باید سعی کنید بهترین محصول را با توجه به میزان بودجهای که تهیه کنید. اگر مطالب بالا را مطالعه کردید و هنوز نمیدانید که چه محصولی برای شما مناسب است؛ میتوانید با ما تماس بگیرید و از مشاوره رایگان متخصصان مجموعه MTM بهرهمند شوید.