فن‌های کامپیوتر نقش حیاتی در حفظ دمای بهینه‌ قطعات داخلی دارند و عملکرد صحیح آن‌ها میتواند تأثیر مستقیمی بر کارایی و طول عمر سیستم بگذارد. خوشبختانه، روش‌های مختلفی برای تنظیم سرعت فن‌ها وجود دارد که به کاربران اجازه می‌دهد تعادل مناسبی بین خنک‌کنندگی و کاهش نویز ایجاد کنند. در این مقاله، به بررسی روش‌های متنوع کنترل سرعت فن در کامپیوتر می‌پردازیم تا بتوانید بسته به نیاز و نوع سیستم خود، بهترین گزینه را انتخاب کنید.

روش های مختلف برای تعیین سرعت فن کامپیوتر یا لپ تاپ

1. افزایش سرعت فن از طریق کنترل پنل

اگر از سیستم عامل ویندوز استفاده میکنید، از طریق کنترل پنل و بخش Hardware and Sound میتوانید سرعت فن سیستم خود را کنترل کنید. بعد از ورود به این بخش، روی گزینه Power Options و در پنجره بعدی روی Change plan settings کلیک کنید. در مرحله بعدی ابندا روی گزینه Change advanced power settings کلیک کرده، به سمت پایین اسکرول کنید و Process Power Management را پید کنید و نماد + را فشار دهید. از زیر منو باز شده با علامت + گزینه System cooling policy را باز کنید.

در این قسمت دو گزینه Active و Passive وجود دارد. Active یا خنک‌کننده فعال، قبل از کاهش سرعت پردازنده، سرعت فن را افزایش می‌دهد. در این حالت، به محض بالا رفتن دما، سیستم‌عامل فن را روشن می‌کند که در نهایت باعث افزایش مصرف برق سیستم خواهد شد. از سوی دیگر، Passive یا خنک‌کننده غیرفعال کاملاً برعکس عمل می‌کند. در این حالت، پیش از آنکه سرعت فن افزایش یابد، تلاش می‌شود عملکرد پردازنده کاهش یابد. به عبارت دیگر، در این وضعیت ولتاژ مصرفی دستگاه کاهش می‌یابد و ابتدا سعی می‌شود سرعت پردازنده کندتر شود؛ و تنها در صورتی که این روش مؤثر نباشد، فن وارد عمل خواهد شد.

انتخاب این دو حالت بستگی به کاربرد سیستم و همچنین اولیت‌ شما بین عملکرد و مصرف انرژی بستگی دارد. اگر از لپ تاپ استفاده میکنید ممکن است حالت Active برایتان مناسب نباشد چراکه سرعت فن را افزایش داده و مصرف انرژی را بالا میبرد. بنابراین، اگر قصد دارید در مصرف باتری صرفه‌جویی کنید، می‌توانید خنک‌کننده فعال را در حالت Plugged-in و خنک‌کننده غیرفعال را در حالت Battery برای کاهش مصرف انرژی تنظیم کنید.

بیشتر بخوانید: CPU و GPU، نقش کلیدی در تجربه‌ روان و لذت‌بخش بازی دارد؛ اما همانطور که میدانید دمای زیاد باعث آسیب رسیدن به قطعات سیستم میشود. در مقاله “بررسی دمای مناسب CPU و GPU حین اجرا بازی“، به بررسی دمای مناسب CPU و GPU هنگام اجرای بازی‌ها می‌پردازیم و نکات مهمی را برای حفظ سلامت و عملکرد بهینه سخت‌افزار ارائه می‌دهیم.

2. افزایش سرعت فن ویندوز 10 و 11

در ویندوز 10 و 11 اگر بخواهید با استفاده از قابلیت های ویندوز سرعت فن ها را کنترل کنید، روش کمی متفاوت تر خواهد بود. زیرا گزینه System cooling policy در این ویندوزها مخفی شده است و باید ابتدا آن را فعال کنید. برای اینکار میتوانید از Command Prompt استفاده کنید. در این پنجره دستور زیر را اجرا کنید:

REG ADD HKLM\SYSTEM\CurrentControlSet\Control\Power\PowerSettings\54533251-82be-4824-96c1-47b60b740d00\94d3a615-a899-4ac5-ae2b-e4d8f634367f /v Attributes /t REG_DWORD /d 2 /f

بعد از اجرای این قطعه کد کافی است مراحل گفته شده در روش اول (افزایش سرعت فن از طریق کنترل پنل) را دنبال کنید و خواهید دید که گزینه Power Options وجود دارد.

3. تنظیمات BIOS برای کنترل سرعت فن

برای وارد شدن به فضای بایوس باید ابتدا سیستم را restart کنید و سپس هنگام روشن کردن کامپیوتر، با زدن دکمه خاصی مانند DEL یا F2 وارد تنظیمات BIOS شوید. البته باید توجه کرد که ورود به بایوس در هر سیستمی متفاوت است و همچنین تنظیمات مربوط فن ها در برخی از سیستم ها در قسمت بایوس وجود ندارد و برای انجام این کار باید از روش های دیگر استفاده کنید.

در این مرحله باید گزینه Hardware Monitor یا Fan Control را پیدا کنید (مکان این گزینه ممکن است براساس نسخه‌ی مادربرد و بایوس متفاوت باشد.) و بعد به سراغ گزینه CPU Fan Speed Control یا عبارتی مشابه باشید و آن را فعال کنید. در مرحله‌ی بعد، سرعت فن را در بخش CPU Fan Speed یا CPU Fan Speed Control تنظیم کنید.

BIOS سرعت فن را برحسب دمای اجزای خاص رایانه مانند CPU و مادربرد کنترل می‌کند. در بیشتر موارد بهتر است اجازه دهید بایوس سرعت فن را در سیستم کنترل کند؛ با این‌ حال، اگر متوجه شدید که این کافی نیست، می‌توانید سراغ نرم‌افزارهای جانبی بروید.

4. استفاده از نرم‌افزارهای جانبی برای کنترل سرعت فن‌ها

اگر تمایل دارید سرعت فن را به طور دقیق‌تر تنظیم کنید، می‌توانید از نرم‌افزارهای جانبی برای مدیریت فن‌ها و سرعت چرخش آن‌ها استفاده کنید. این نرم‌افزارها به شما این امکان را می‌دهند که سرعت فن‌ها را با توجه به دما و شرایط مختلف به‌طور مستقیم تنظیم کنید. چند نرم‌افزار محبوب در این زمینه عبارتند از:

1. SpeedFan

این نرم‌افزار به شما اجازه می‌دهد که سرعت فن‌ها را به‌صورت دستی یا خودکار تنظیم کنید. برای استفاده از این نرم افزار مراحل زیر را طی کنید:

• نرم‌افزار SpeedFan را از سایت رسمی آن دانلود و نصب کنید.
• پس از نصب، نرم‌افزار را اجرا کنید.
• در تب Readings، می‌توانید دماهای مختلف سیستم خود و همچنین سرعت فن‌ها را مشاهده کنید.
• در تب Fan Control، می‌توانید سرعت فن‌ها را تنظیم کنید. معمولاً با استفاده از گزینه‌های PWM یا Manual می‌توانید سرعت فن‌ها را مطابق نیاز خود تغییر دهید.
• همچنین می‌توانید Auto را فعال کنید تا SpeedFan به‌طور خودکار سرعت فن‌ها را با توجه به دما تنظیم کند.

بیشتر بخوانید: اگر شما هم تولید کننده متحوا هستید با ما همراه باشید تا در مقاله “راهنمای خرید میکروفون برای تولید محتوا“، به شما کمک کنیم با توجه به نیازها و بودجه‌تان، بهترین میکروفون را برای پادکست، ویدئو و… خود انتخاب کنید.

2. HWMonitor

نرم‌افزار HWMonitor بیشتر برای نمایش وضعیت دما و سرعت فن‌ها استفاده می‌شود، ولی شما می‌توانید از آن برای مشاهده سرعت فعلی فن‌ها و دما استفاده کنید و تصمیمات لازم را برای تنظیمات بعدی اتخاذ کنید. برای استفاده از این برنامه مراحل زیر را دنبال کنید:

• برنامه را اجرا کنید و روی Sensors در پنجره اصلی کلیک کنید.
• پس از تأیید پیام پاپ‌اپ، پنجره جدیدی باز می‌شود که سنسورهای مختلف سیستم شما را فهرست می‌کند. انتهای صفحه، یک دکمه‌ی فن وجود دارد. روی آن کلیک کنید.
• در صفحه‌ی جدید که حداکثر سه فن فهرست می‌شود، یکی از فن‌های فعال را انتخاب کنید.
• درآخر برای تنظیم دستی سرعت فن، روی Set manual ضربه بزنید.

3. EasyTune

با استفاده از EasyTune می‌توانید سرعت فن خنک‌کننده CPU خود را کنترل کنید که بطور مستقیم بر عملکرد و دمای رایانه شما تأثیر میگذارد. درواقع EasyTune کمک می‌کند کنترل‌کننده فن و لپ‌تاپ شما به‌راحتی با یکدیگر همکاری کنند.

4. MSI Afterburner (برای کارت گرافیک‌های MSI)

اگر شما یک کارت گرافیک MSI دارید، می‌توانید از MSI Afterburner برای کنترل سرعت فن کارت گرافیک استفاده کنید. این نرم‌افزار به شما این امکان را می‌دهد که سرعت فن کارت گرافیک را تنظیم کرده و عملکرد بهینه‌تری داشته باشید.

بیشتر بخوانید: امروزه سرعت، ظرفیت و قابلیت اطمینان در ذخیره‌سازی داده‌ها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. با پیشرفت فناوری، دو نوع اصلی از حافظه‌های ذخیره‌سازی به طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار میگیرند. در بلاگ “مقایسه تخصصی SSD و HDD“، به مقایسه‌ کامل این دو حافظه میپردازیم تا بتوانید بهترین انتخاب را داشته باشید.

5. Macs Fan Control

این نرم افزار یکی از بهترین برنامه ها برای استفاده در سیستم های مک است. این برنامه به سادگی، به شما امکان می‌دهد سرعت فن مک را کنترل کنید و بر دمای CPU نظارت داشته باشید

تنظیم سرعت فن در لپ‌تاپ و کامپیوتر یکی از راهکارهای مهم برای بهینه‌سازی عملکرد سیستم و افزایش طول عمر قطعات است. با استفاده از روش‌های گفته شده در این مقاله می‌توانید از افزایش دمای بیش از حد جلوگیری کرد. تنظیمات خنک‌کنندگی را بر اساس نیاز خود تنظیم کنید تا هم از حداکثر کارایی دستگاه بهره ببرید و هم از آسیب‌های ناشی از گرمای زیاد جلوگیری کنید.